Η πειθώ στον επιστημονικό λόγο

Η πειθώ  στον επιστημονικό λόγο

Τα βασικά γνωρίσματα  του επιστημονικού λόγου :

1. ερμηνευτικός

2. αποδεικτικός

3. περιγραφικός

• με οικείο  ή
• ψυχρό επιστημονικό ύφος ή
• εκλαϊκευμένο, όταν  στοχεύει στη διδακτική χρήση του .

Τα μέσα του επιστημονικού λόγου:

 τεκμηριωμένο επιχείρημα / λογική αλληλουχία 

αναφορική λειτουργία γλώσσας

αποδεικτικός , ερμηνευτικός , περιγραφικός  λόγος

Η Πειθώ στον Πολιτικό Λόγο

Η Πειθώ στον Πολιτικό Λόγο

Με τον πολιτικό λόγο

ο πομπός επιθυμεί

να πείσει το δέκτη

να πάρει κάποιες αποφάσεις ή

να προβεί σε κάποια ενέργεια.

Ο δέκτης πρέπει να πεισθεί

ότι η απόφαση του εί­ναι σύμφωνη

με τα δικά του προσωπικά συμφέροντα

και με τα συμφέροντα του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου στο οποίο ανήκει.

 ο πολιτικός λόγος

χαρακτηρίζεται βέβαια από

λογική επιχειρηματολογία,

αλλά συχνά χαρακτηρίζεται και από

έντονη συναισθηματική

φόρ­τιση

και από ρητορεία.

ο πολιτικός λόγος συνδέεται με την εξουσία

ορισμένες φο­ρές

στοχεύει στην παραπλάνηση

ή στον εκφοβισμό του ακροατηρίου,

έτσι ώστε να εξα­σφαλιστεί η άκριτη αποδοχή από το δέκτη (ακροατήριο) των σκοπών και των αποφάσεων του πομπού.

 Τότε

η αποδεικτική ισχύς των επιχειρημάτων αντικαθίσταται από αυταπόδεικτες έννοιες ή

από λέξεις με τέτοια ηθική διάσταση

("έθνος", "λαός", "εθνι­κή σωτηρία" κτλ.),

που εμποδίζουν το λογικό έλεγχο

και παγιδεύουν το δέκτη.

Όταν ο πολι­τικός λόγος παίρνει αυτή τη μορφή, με την παραποίηση των εννοιών και τη στρέβλωση των αξιών, γίνεται προπαγάνδα.

Η Πειθώ στη διαφήμιση

1.

Διαφήμιση είναι η δημιουργία πρωτότυπου μηνύματος, το οποίο αναφέρεται σε κάποιο υλικό ή πνευματικό παράγωγο/προϊόν, και η προβολή του (μηνύματος) με τελικό σκοπό την παρακίνηση του αποδέκτη να "αγοράσει" το διαφημιζόμενο προϊόν.

2.

Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, η διαφήμιση συνιστά μια πράξη επικοινωνίας.

• Να προσδιορίσεις τα βασικά στοιχεία της επικοινωνίας αυτής (πομπό, δέκτη, μήνυμα, επι­κοινωνιακό μέσο/κανάλι, επικοινωνιακό κώδικα/γλώσσα, σκοπό).
• Ποιες προϋποθέσεις νο­μίζεις ότι απαιτούνται, για να είναι η επικοινωνία αυτή αποτελεσματική, για να πετύχει δη­λαδή ο πομπός το σκοπό του;

3.

Η Μορφή του μηνύματος

• Μήνυμα που αναπτύσσεται με άμεσο τρόπο (χωρίς προλόγους και περιττές εξηγήσεις
• Αφηγηματικό μήνυμα (χρησιμοποιείται η αφήγηση μιας ιστορίας για την επίδειξη του προϊόντος)
• Μήνυμα μονολόγου - διαλόγου (μονόλογος - διάλογος με τη μορφή μαρτυρίας κάποιου ειδικού ή ενός καταναλωτή)
• Μήνυμα που επεξηγεί την εικόνα,
• Μήνυμα που στηρίζεται σε τεχνάσματα/ευρήματα (ιδιαίτερη χρήση της γλώσσας με λογοπαίγνια, μεταφορές, παρομοιώσεις, σπάνιες και εξεζητημένες λέξεις/φράσεις, χρήση του χιούμορ της υπερβολής, της έκπληξης κτλ.),
• Μήνυμα που προσφέρει επιχειρήματα.

4.

Η διαφημιστική πειθώ συχνά χρησιμοποιεί τα παρακάτω μέσα/τεχνικές:

• συνειρμό ιδεών
• αναλυτική περιγραφή και επίδειξη των ιδιοτήτων του προϊόντος
• επίκληση στην αυθεντία (σ' έναν ειδικό, σ' έναν επιστήμονα, σε ένα δημοφιλές πρό­σωπο κτλ.)
• επίκληση στο συναίσθημα (φόβο, ενοχή, ευθύνη, ευχαρίστηση κτλ.)
• επίκληση στη λογική (επιχειρήματα υπέρ του προϊόντος, σοφιστικά τεχνάσματα)
• λανθάνοντα αξιολογικό χαρακτηρισμό (λανθάνουσα αξιολόγηση που λειτουργεί δε -σμευτικά για το δέκτη, π.χ. "Οι έξυπνοι οδηγούν Ρενώ").

5

Το διαφημιστικό μήνυμα είναι πολυσήμαντο και τις περισσότερες φορές δε διακρίνεται καθαρά, αλλά υπολανθάνει, περνάει μέσα από συμβολισμούς. 

____________________________________________________________________________________

Τα όπλα και τα κόλπα της διαφήμισης

του Παντελή Μπουκάλα

εφ. Καθημερινή 29.11.2011

Οι διαφημίσεις, έντυπες, ηλεκτρονικές και διαδικτυακές, έχουν πάντοτε κάτι να μας πουν και για το πώς ζούμε και για το πώς θα θέλαμε να ζούμε και για το πώς καλλιεργούνται οι μαζικές αυταπάτες και χτίζεται ένας κόσμος επικίνδυνα πλαστός. Είτε σε περιόδους μιας ψευδούς και ψευδαισθησιογόνου ευμάρειας τυχαίνει να βρισκόμαστε είτε σε καιρούς σαν τους τωρινούς, οπότε μετράμε τα χρειαζούμενα και τα χρωστούμενα και τελειωμό δεν έχουν, ο τρόπος που σκηνοθετούνται και εικονογραφούνται οι «ανάγκες» και οι «επιθυμίες» μας, ο τρόπος με τον οποίο υποτίθεται ότι αναπαριστάνονται στη φυσικότητά τους, ενώ κατ’ ουσίαν κατασκευάζονται και εμφυτεύονται στο μυαλό μας με τη μέθοδο της μαζικής υποβολής, είναι δηλωτικός της ευκολίας με την οποία το απολύτως περιττό μπορεί να πλασαριστεί και κυρίως να εισπραχθεί σαν απολύτως αναγκαίο, το ανούσιο να παρασταθεί σαν ουσιώδες και το αδιάφορο σαν απαραίτητο και σαν ηδονικό. Είναι δηλωτικός λοιπόν της πνευματικής μας κάμψης.

Ορισμένοι φανατικοί της συνωμοσιολογίας επιμένουν ότι η ανθρώπινη συνείδηση επηρεάζεται παγκοσμίως με ψεκασμούς: κάποιοι κακοί φορτώνουν τα αεροπλάνα τους με μυστηριώδη ψυχοτρόπα και τα στέλνουν να μας λούσουν από ψηλά. Αλλοι διατείνονται ότι ο μαζικός συνειδησιακός επηρεασμός επιτυγχάνεται με τα καλώδια της ΔΕΗ, αλλά αυτό ας μην το πολυσυζητάμε, γιατί στο τέλος θα μας επιβαρύνουν το λογαριασμό της ΔΕΗ και με κάνα άλλο... τέλος, ας πούμε με «φόρο ψυχικής καλλιέργειας». Και υπάρχουν κι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι με το κόλπο των εικόνων που προβάλλονται στην οθόνη με ταχύτητα που δεν την προλαβαίνει το μάτι, τα εν τω βάθει αφανή μηνύματα καταγράφονται στο υποσυνείδητό μας, άρα στην ουσία δρούμε σαν ανδρείκελα. Αλλά τίποτε από όλα αυτά τα σατανικά δεν χρειάζεται για να πετύχει μια διαφημιστική καμπάνια. Αρκεί η επανάληψη κι ο βομβαρδισμός, αρκεί δηλαδή να δουλεύει ακατάπαυστα το πλυντήριο· αδύναμα ή ενδοτικά μυαλά πάντοτε βρίσκονται.

Χρόνια τώρα, κανένα εμπόρευμα, ακόμα και το ευτελέστερο, δεν εισάγεται στην αγορά σαν σκέτο εμπόρευμα. Ολα τους, λες και έχουν ενσωματωμένη μια πολιτισμική υπεραξία, εμφανίζονται σαν σύμβολα κύρους και σαν τεκμήρια κοινωνικού γοήτρου, αλλά και σαν αποτελεσματικοί διάκονοι των ερωτικών μας πόθων, αν σκεφτεί κανείς ότι ακόμα κι ένα αθώο γιαούρτι παρουσιάζεται σαν ικανότατος προαγωγός της λιβιδώς μας. Ολα τα εμπορεύματα εισάγονται στην αγορά, δηλαδή στο φαντασιακό μας, σαν μπιχλιμπίδια που η κατοχή τους επιβεβαιώνει την υπεροχή μας, την ένταξή μας στην ελίτ. Χρήσιμο, ας πούμε, το κινητό, δεν ήταν όμως η χρησιμότητά του αυτή που το κατέστησε εξάρτημα απαραίτητο της σκευής μας, αλλά η πεποίθηση που χαράχτηκε σιγά σιγά στο νου μας ότι αν δεν το έχουμε, δεν είμαστε - δεν είμαστε μοντέρνοι, τεχνογνώστες, κοινωνικοί, δεν είμαστε τίποτα. Κι ήρθε ο καιρός και το εξάρτημα αυτό προκάλεσε, τι φυσικότερο, την εξάρτησή μας στα όρια του ψυχαναγκασμού, ιδίως αφότου τα παιχνίδια των νέων μοντέλων μάς δίνουν τη δυνατότητα να σκύψουμε πάνω στην οθονίτσα σου, με την οποία εξισώνουμε τον κόσμο, και να παίζουμε μανιωδώς, αδιάφοροι για όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Αν κόψουμε στη μέση τον πρόσφατο κοινωνικό μας χρόνο, με τέμνον όργανο ένα Κ, το κάπα της Κρίσης, διαπιστώνουμε ότι τα μετά την Κρίση διαφημιστικά όπλα και κόλπα δεν διαφέρουν σημαντικά από όσα χρησιμοποιούνταν κατά κόρον προ Κρίσεως, τότε που όλα φαίνονταν κεκτημένα ή «βατά», για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία των πανελλαδικών. Η αλήθεια είναι ότι, εναρμονιζόμενες με το όλο κλίμα της λιτότητας, οι διαφημίσεις μειώθηκαν. Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθούν και τα έσοδα των Μέσων και, κρίκο τον κρίκο σ’ αυτήν την αλυσίδα της αλληλεξάρτησης, να μειωθούν και οι απολαβές των δημοσιογράφων (εξαιρουμένων όσων συνάπτουν συμβόλαιο απευθείας με το αφεντικό, αφεντικά οι ίδιοι) αλλά και να βρεθούν στην ανεργία πολλοί εξ αυτών, απολυμένοι ή «εθελουσίως» αποχωρήσαντες. Ενα σαφές δείγμα για το πόσο λιγόστεψαν οι δημοσιογράφοι των «πολυτελών» ειδικοτήτων είναι τα απίστευτα λάθη που στολίζουν κάθε μέρα τα τιτλάκια στα δελτία των ειδήσεων, σε όλα τα κανάλια. Προφανώς οι διορθωτές κρίθηκαν περιττοί, κι έτσι οι «επιζΟντες» στήνουν χορό με τους «αρμΩδιους» και όλοι μαζί χαριεντίζονται με την «τρΩικα», αν και, εδώ που τα λέμε, αυτό το τελευταίο μοιάζει ορθό, αν υπακούσουμε στους ορισμούς της παρετυμολόγησης.

Επειτα λοιπόν από μια μικρή σχετικά περίοδο αναμονής και προσαρμογής, στη διάρκεια της οποίας υποθέτω ότι θα έγιναν πολλά συμβούλια σοφών κεφαλών, ο κόσμος της διαφήμισης ξαναβρήκε τον ντόρο του και επανήλθε στις δεδομένες αξίες και σταθερές του. Ενας μικρός αναπροσανατολισμός υπήρξε βέβαια, περιορίστηκε όμως στις διαφημίσεις των καταστημάτων (κυρίως όσων εμπορεύονται τρόφιμα), που υπόσχονται μικρότερες τιμές, αντίστοιχες υποτίθεται στις νέες κοινωνικές συνθήκες, δηλαδή στη νέα πραγματικότητα του βαλαντίου μας. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: Πόσο αντίστοιχες είναι οι τιμές των διαφόρων «αγαθών» στην πραγματική τους αξία συν ένα εύλογο κέρδος; Αν, ας πούμε, διαφημίζεται η μείωση της τιμής του φρέντο καπουτσίνο από τα τέσσερα ευρώ στα τρία, δεν χρειάζεται μπόλικη «πολιτική βούληση» και αυτοπειθαρχία για να μην καγχάσει κανείς με μια τόσο γενναία προσφορά;

Κινητά, αυτοκίνητα και τραπεζικά δάνεια διαφημίζονταν πρωτίστως π.Κ, προ Κρίσεως δηλαδή, κινητά, αυτοκίνητα και τραπεζικά δάνεια διαφημίζονται πρωτίστως και μ.Κ. - μάλιστα, κάποιες γενναιόδωρες τράπεζες μας δίνουν δάνεια για να ξεπληρώσουμε τα δάνειά μας σε άλλα ευαγή τραπεζικά ιδρύματα. Σαν να μην άλλαξε τίποτα. Σαν να μη μεταβλήθηκε ο ρυθμός του κόσμου, να μην κλονίστηκαν τα οικονομικά μας, να μην πληγώθηκε το ηθικό μας, να μην αναγκαστήκαμε να ξαναδούμε τις προτεραιότητές μας, να ξανασχεδιάσουμε την καθημερινότητά μας, κόβοντας, κόβοντας και πάλι κόβοντας όλοι εμείς οι άνωθεν και έξωθεν πετσοκομμένοι. «Δωρεάν» και «απεριόριστα», αυτές ήταν κι αυτές παραμένουν οι δύο μαγικές λεξούλες των διαφημιστικών εκστρατειών. Αλλά τι το απεριόριστο μπορεί να υπάρξει σε έναν κόσμο τόσο ζορισμένο και στενεμένο; Και πού το «δωρεάν», όταν ακόμα και η δωρεάν Παιδεία, η δωρεάν Υγεία και όλα τα λοιπά του πάλαι ποτέ κοινωνικού κράτους δεν είναι παρά ερείπια;

Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί και το εξής: Πάντοτε έτοιμη η αγορά και πάντοτε ευκίνητος ο διαφημιστικός βραχίονάς της, φροντίζουν τώρα για την καλή μας υγεία, αφού κατανοούν ότι η πανεθνική κατάθλιψη δεν είναι αστεϊσμός. Και δεν διαφημίζονται μόνο πιεσόμετρα, μια και η πίεση και οι σφυγμοί μας ανεβοκατεβαίνουν επικίνδυνα από το ένα πακέτο μέτρων στο άλλο. Διαφημίζονται και αγχολυτικά από κυρίους και κυρίες ντυμένους στα λευκά, να μοιάζουν επιστήμονες. Σωστά. Εκτός από τη δόση μας την τροϊκανική, χρειαζόμαστε και τη δόση μας την αντικαταθλιπτική.