Ανθρώπινα Δικαιώματα

Ανθρώπινα Δικαιώματα

Ι. Το κείμενο:

Η αναγνώριση και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Ο βαθμός σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπήρξε πάντοτε το ασφαλέ­στερο κριτήριο του βαθμού συνοχής και της ποιότητας κάθε κοινωνίας. Κατ' επέ­κταση, χρέος της κοινωνίας ως συνόλου είναι ο σεβασμός, η αναγνώριση και η προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών που ζουν μέσα σ' αυτή.

Αλλά και σε ατομικό επίπεδο ο κάθε πολίτης οφείλει να σέβεται όχι μόνο τα δικαιώματα των ανθρώπων που βρίσκονται σε άμεση σχέση με αυτόν, αλλά και τα δικαιώματα των προσώπων εκείνων που δεν έχουν, βέβαια, καμία σχέση και εξάρτηση μαζί του, εμπίπτουν όμως στη χριστιανική έννοια του πλησίον.

Ο άνθρωπος γενικά οφείλει να σέβεται το συνάνθρωπο του, στο βαθμό που ο ίδιος θα ήθελε να τον σεβαστούν, κάνοντας πράξη αυτό που πολύ εύστοχα είπε κά­ποτε ο Καζαντζάκης: «Αγάπα τον άνθρωπο, γιατί είσαι εσύ». Αν ο καθένας από μας βλέπει μέσα στον άλλο τον ίδιο του τον εαυτό, τότε είναι βέβαιο ότι πολλές παρα­νοήσεις, παρεξηγήσεις και αδικίες δε θα έχουν λόγο ύπαρξης, ενώ τα ανθρώπινα δικαιώματα θα είναι σεβαστά και κανείς δε θα διανοείται να τα παραβιάσει.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα, βέβαια, κατοχυρώνονται και προστατεύονται από Συντάγματα, από Καταστατικούς Χάρτες Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που έχουν περίτεχνα φιλοτεχνηθεί, από Διακηρύξεις άφθονες και από Διεθνείς Οργανι­σμούς. Όμως, παρ' όλα αυτά, εκατομμύρια άνθρωποι στερούνται την ελευθερία τους και σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις τις πιο στοιχειώδεις εκφράσεις της.

Από την άλλη, αιμοσταγείς τύραννοι αυτοαποκαλούνται προστάτες και σωτήρες των λαών, εξανδραποδιστές αυτοδιορίζονται τιμητές της ελευθερίας, μεγαλό­σχημοι απατεώνες καταπατητές και καταχραστές μιλούν για τον τίμιο μόχθο και την ιερότητα της ιδιοκτησίας και έμποροι των ιερών και των οσίων για ευσυνει­δησία και συνέπεια. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν μέρη στα οποία η επιβολή δι­κτατορικών καθεστώτων εμφανίζεται ως σωτήρια λύση ή ως έκφραση δημοκρατι­κής διακυβέρνησης της χώρας, όπως επίσης περιοχές που έχουν κατακτηθεί και βρίσκονται υπό κατοχή, όπως η μαρτυρική Κύπρος.

Στις περιοχές αυτές, η άσκηση ψυχολογικής βίας, οι διώξεις και οι συλλήψεις, οι κρατήσεις, οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, η τρομοκρατία, η παραβίαση του οικογενειακού ασύλου και η κατάργηση, τελικά, του δημοκρατικού καθεστώτος εξευτελίζουν και καταρρακώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και καταργούν κά­θε έννοια ισηγορίας, ισονομίας και ισοπολιτείας.

Δυστυχώς, ακόμα και σε χώρες με δημοκρατική διακυβέρνηση, σε χώρες του λεγόμενου πολιτισμένου κόσμου, γίνονται καθημερινά παραβιάσεις των ανθρω­πίνων δικαιωμάτων.

Διότι για ποια προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να γίνεται λόγος, όταν τα τσιμεντένια μεγαθήρια στερούν τον ήλιο και τον αέρα από τα παιδιά, όταν η απληστία του χρήματος δε μας επιτρέπει να ανασάνουμε και δεν αφήνει τον παραμικρό χώρο για την ψυχαγωγία των παιδιών και την άθληση των νέων, όταν εξαιτίας του νέφους των μεγάλων πόλεων γεμίζουν καθημερινά τα νοσοκο­μεία μας από ασθενείς, όταν βάναυσα υποβαθμίζονται και αλλοιώνονται το περι­βάλλον και η ποιότητα της ανθρώπινης ζωής;

Για ποια ανθρώπινα δικαιώματα και προστασία τους μπορούμε να μιλάμε, ακόμα και σε αυτές τις δημοκρατικές χώρες, όταν υπάρχουν εκατομμύρια άνεργοι και άστεγοι, όταν εκατομμύρια άνθρωποι πεινούν και μένουν αναλφάβητοι ή όταν η άντληση ολικών αγαθών είναι, τις περισσότερες φορές, αποτέλεσμα εκμετάλ­λευσης, απάτης, νοθείας και δωροδοκίας;

Συνεπώς, δεν αρκούν μόνο τα Συντάγματα και οι Διακηρύξεις για την προστα­σία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Είναι απαραίτητο, πέρα από τις οποιεσδήποτε διακηρύξεις, να παρέχεται στον κάθε πολίτη η δυνατότητα να ζει άνετα και ελεύθερα μέσα σ' ένα περιβάλλον πο­λιτισμένο, ανθρώπινο και ευχάριστο, όπως είναι επίσης απαραίτητο να εξασφαλί­ζεται σ' αυτόν η σωστή παιδεία, η ολοκληρωμένη και αποτελεσματική δημόσια πε­ρίθαλψη και, γενικότερα, μια ανεκτή ποιότητα ζωής.

Μόνο έτσι θα μπορούμε να μιλάμε για πραγματική προστασία των ανθρωπί­νων δικαιωμάτων και των ελευθεριών του πολίτη.

ΙΙ. Το Ερώτημα:

Μπορεί τα ανθρώπινα δικαιώματα να έχουν και τυπικά κατοχυρωθεί απ' τη διεθνή κοινότητα, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρούνται σοβαρές παραβιάσεις. Να αναφερθείτε στις σημαντικότερες ανάμεσα τους, εστιάζο­ντας την προσοχή σας στις αναπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου. Υποθέ­στε ότι το κείμενο σας (500-600 λέξεις) θα δημοσιευτεί σε μια εφημερίδα της περιοχής σας.

ΙΙΙ. Κείμενο μαθητή:

«ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ, ΣΥΧΝΑ ΤΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ

ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ»

          Η αναγνώριση του ανθρώπου ως υπέρτατης αξίας και το αίτημα για σεβασμό της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας οδήγησε τις πολιτισμένες κοινωνίες στην καθιέρωση και την κατοχύρωση ορισμένων απαράγραπτων δικαιωμάτων.  Τυπικά η λέξη «δικαίωμα» σημαίνει την αξίωση που στηρίζεται σε γραπτό ή άγραφο δίκαιο. Το νόημα όμως των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν περιορίζεται μόνο σε αυτά που κατά σύμβαση δέχεται και αναγνωρίζει μια ανθρώπινη κοινωνία, όσο σημαντικά και αν είναι. Προχωρεί πιο πέρα, συνδέεται με την ανθρώπινη φύση. Είναι για το λόγο αυτό, δικαιώματα φυσικά για τον κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το χρώμα, την εθνικότητα, την καταγωγή, την οικονομική κατάσταση, το θρήσκευμα ή το φύλο. Συνδέεται επίσης και με τον ανθρωπισμό, αν λάβουμε υπόψη μας ότι ανθρωπισμός είναι η έμπρακτη αναγνώριση, η εκτίμηση και ο σεβασμός στην αξία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Από αυτή την άποψη, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι μόνο πολιτικό, αλλά και ηθικό αίτημα.

          Στην εποχή μας, δε λείπουν περιπτώσεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατάφωρης σε απολυταρχικά πολιτεύματα, συγκαλυμμένης σε πολιτεύματα που ως προς τα τυπικά χαρακτηριστικά τους εμφανίζονται δημοκρατικά. Για παράδειγμα, η ελευθερία σκέψης και έκφρασης δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Σήμερα, δεν αρκεί ο πολίτης να έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη του, πρέπει να έχει και τη δυνατότητα να διαμορφώνει τη δική του ελεύθερη, αντικειμενική, όσο γίνεται, γνώμη. Το δικαίωμά του όμως αυτό καταργείται από τους μηχανισμούς της σύγχρονης προπαγάνδας, της κατευθυνόμενης πληροφορίας και της λογοκρισίας που συνεχίζει να υπάρχει ακόμα και σε σύγχρονα «δημοκρατικά» κράτη. Ατομικές ελευθερίες υπονομεύονται και περιορίζονται καθώς με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, προσωπικά δεδομένα καταγράφονται, πολίτες παρακολουθούνται και δραστηριότητες ελέγχονται.

Παράλληλα, παρατηρείται ανησυχητική εξάπλωση φαινομένων φυλετικών διακρίσεων και καταπίεσης εθνικών μειονοτήτων. Ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία αναβιώνουν, οι ξένοι αντιμετωπίζονται με εχθρότητα και περιθωριοποιούνται, κοινωνικές ομάδες πέφτουν θύματα ρατσισμού και κοινωνικού αποκλεισμού. Τέλος, πολλοί άνθρωποι, όχι μόνο στερούνται πολιτικά δικαιώματα, αλλά και φυλακίζονται και βασανίζονται για τα πολιτικά τους φρονήματα. Αν σ’ αυτά προσθέσουμε την παιδικά εργασία, την εκμετάλλευση των παιδιών, την εξαθλίωση και τη διαφθορά, τότε θα διαπιστώσουμε ότι ο σύγχρονος κόσμος δεν έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο πολιτικής και ηθικής ωριμότητας, ώστε τα ανθρώπινα δικαιώματα να θεωρούνται αυτονόητα και απαραβίαστα για κάθε άτομο.

Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί ηθική και πολιτική επιταγή για το σύγχρονο κόσμο. Εντούτοις, τα φαινόμενα παραβίασης δείχνουν ότι ο σεβασμός αυτός δεν υπάρχει, ίσως γιατί λείπει η πολιτική ωριμότητα και η ηθική ευαισθησία που τα προστατεύει.  [λ. 405]

IV. Παρατήρηση:

Το πρόβλημα της οργάνωσής του κειμένου

V. Οι μαθητές εντοπίζουν (στα κείμενά τους) παραβιάσεις:

• Αναλφαβητισμός (κυρίως λειτουργικός)
• Ανεργία
• Γυναικεία πορνογραφία
• Διάφορες μορφές ρατσισμού (εξαιτίας φύλου, καταγωγής, οικονομικής κατάστασης, μετανάστευσης, σεξουαλικού προσανατολισμού κλπ.)
• Οικονομική ανέχεια
• Παιδική εργασία
• Παιδική πορνογραφία
• Παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής
• Περιστολή των δικαιωμάτων περίθαλψης
• Πολιτικές υγείας (άδικες)
• Ρύπανση περιβάλλοντος
• Φορολογικές αδικίες

Τρόποι Πειθούς: Συναίσθημα - Ήθος

Τρόπος πειθούς: Επίκληση στο συναίσθημα - Μέσα πειθούς :

• Περιγραφή
• Εικόνα – εικονοπλαστικός λόγος
• Αφήγηση
• Χρήση συγκινησιακού – μεταφορικού λόγου (λέξεις συναισθηματικά φορτισμένες, ειρωνεία, σαρκασμός, χιούμορ, υπερβολή, μεταφορά, λογοπαίγνιο, δισημία, συνειρμός)
• Χρήση ρητορικών ερωτημάτων

Τρόπος πειθούς: Επίκληση στο ήθος

Επίκληση στο ήθος του πομπού - Μέσα πειθούς :

• Αξιόπιστος λόγος
• Έπαινοι
• Εγκώμια
• Λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός

[Επίκληση στο ήθος του δέκτη - Μέσα πειθούς :]

• Άμεσος ή λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός

Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου - Μέσα πειθούς :

• Κριτικές
• Κατηγορητήρια

Επίκληση στην αυθεντία - Μέσα πειθούς :

• Αναφορά σε λόγια μιας προσωπικότητας
• Αποφθέγματα
• Ρητά
• Γνωμικά – Παροιμίες

Θεματικοί Κύκλοι

12. Παιδεία – Εκπαίδευση

«Ενδιαφέροντα» ερωτήματα

που προκαλούν τα κείμενα της 12^ης Ενότητας

Παιδεία Εκπαίδευση των Θεματικών Κύκλων:

• Γιατί, κατά τη γνώμη σας, δεν πρέπει να αδιαφορεί κανείς για τη μόρφωσή του; Εσείς τι κάνετε ώστε να αισθάνεστε ότι δεν αδιαφορείτε για τη μόρφωσή σας; [σελ. 273]
• Ποιους σκοπούς πραγματοποιεί ο άνθρωπος με τη μάθηση και πως τελικά ο ένας συμπληρώνει και εξασφαλίζει τον άλλο; Πώς φτάνει ο άνθρωπος στην ουσιαστική μάθηση; [σελ. 277]
• Ποιο το περιεχόμενο της έννοιας «παιδεία»; Ποιες είναι οι μορφές παιδείας; [σελ. 278]
• Τι αναζητούν οι νέοι που δεν τους το προσφέρει το σχολείο; Τα χαρακτηριστικά της ελληνικής εκπαίδευσης αποτελούν στοιχεία του παρελθόντος ή διατηρούν ακόμη την ισχύ τους στο σημερινό σχολείο; [σελ.280]
• Αποτελεί η τιμωρία παιδαγωγικό τρόπο; Νομίζετε ότι υπάρχουν άλλες πιο αποτελεσματικές μέθοδοι; [σελ. 282]
• Ποιο το περιεχόμενο της εκπαίδευσης σήμερα; Ποια η αναγκαιότητα μιας ευρύτερης παιδείας; [σελ. 289]