Το κείμενο των Πανελλαδικών Εξετάσεων 2010 στη Νεοελληνική Γλώσσα
Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος, έχοντας επίγνωση των αναγκών και των επιθυμιών του, καλείται να συμβάλει αποφασιστικά στην πορεία της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής του κατάρτισης. Σε αυτή την ατομική, και πολλές φορές εξαιρετικά δύσκολη, πορεία κατάκτησης νέων γνώσεων, δεν ενεργεί μόνος του, όπως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε με βάση το πρώτο συνθετικό της λέξης αυτο-μόρφωση. Ο άνθρωπος δεν δραστηριοποιείται μέσα σε ένα κοινωνικό κενό, αλλά μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Βρίσκεται δηλαδή σε συνεχή επικοινωνία με τους άλλους, σε επαφή και ανταλλαγή με τους επίσημους ή ανεπίσημους εκπαιδευτικούς θεσμούς, με ποικίλους οργανισμούς και κέντρα κατάρτισης, ακόμη και όταν οι νέες τεχνολογίες του επιτρέπουν να μαθαίνει και να εργάζεται σε φυσική απόσταση από τους άλλους.
Με αυτή την έννοια, οι διαδικασίες και οι πρακτικές αυτομόρφωσης στη σημερινή εποχή δεν σημαίνουν την απουσία των άλλων, θεσμών και ατόμων, ούτε την κοινωνική απομόνωση του καθενός ατόμου, αλλά την ενεργητική στάση του, αφού το ίδιο αποφασίζει, άλλοτε αυτοβούλως και άλλοτε κάτω από την πίεση συγκεκριμένων αναγκών, να εκπαιδευθεί. Η ενεργητική στάση συνίσταται στο ότι ο άνθρωπος καλείται να διαμορφώσει μαζί με τους άλλους συμμετέχοντες (οργανισμούς, εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενους) το περιεχόμενο, τη διαδικασία και τους τρόπους της εκπαίδευσής του.
Όμως οι πρωταρχικοί παράγοντες που καθιστούν την αυτομόρφωση αναγκαία για τα άτομα των σύγχρονων κοινωνιών είναι οι νέες επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις και οι συνεπακόλουθες μεταμορφώσεις της αγοράς εργασίας. Μία από τις συνέπειες αυτών των αλλαγών είναι ότι πολλά επαγγέλματα χάνουν γρήγορα την αξία και τη χρησιμότητά τους, ενώ οι γνώσεις και οι δεξιότητες που τα άτομα κατέκτησαν στα πρώτα στάδια της ζωής τους καθίστανται ανεπαρκείς για το παρόν και το μέλλον. Η συνολική τεχνολογική αναδιάρθρωση της εργασιακής δραστηριότητας στερεί όλο και περισσότερο στα άτομα τη δυνατότητα να διατηρούν μία και μοναδική επαγγελματική ταυτότητα σε όλη τη διάρκεια της ενεργού ζωής τους. Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα από τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες αυτής της κατάστασης για τα άτομα, οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους. Το γεγονός αυτό επιβάλλει στα άτομα να κατακτούν διαρκώς γνώσεις, να ανανεώνουν τις δεξιότητές τους, να αποκτούν γρήγορα νέες ειδικεύσεις, δηλαδή, να εκπαιδεύονται συνεχώς.
Η εκπαίδευση δεν νοείται πια ως η απλή, κανονιστική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες γενιές στις νεότερες, όπως την όριζε ο E. Durkheim κατά τον 19ο αιώνα. Και τούτο επειδή, τόσο το περιεχόμενο της εκάστοτε εκπαιδευτικής πράξης όσο και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτήν, αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, τα δύο φύλα και τις διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων, γεγονός που παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες πρακτικές της καθημερινής ζωής. Η εκπαιδευτική πράξη καθίσταται επομένως μια διαδικασία που δεν περιορίζεται στο χώρο (το σχολείο) και το χρόνο (περίοδος της νεότητας), αλλά επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και πέραν των σχολικών τειχών.
Αλεξάνδρα Κορωναίου, Εκπαιδεύοντας Εκτός Σχολείου, 2002 (Διασκευή)
Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).
Θέμα: Η έννοια της αυτομόρφωσης και η αναγκαιότητά της.
Μια πρόταση για Πλαγιότιτλους
1η Ορισμός της αυτομόρφωσης [«σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία με κινητήρια δύναμη τον ίδιο τον άνθρωπο»]. Το άτομο δραστηριοποιείται σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της παιδείας και των νέων τεχνολογιών. 2η Το άτομο συμμετέχει και συνδιαμορφώνει την εκπαιδευτική του πορεία με τους κοινωνικούς φορείς.
3η Υπάρχει ανάγκη της «δια βίου» εκπαίδευσης λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης και των αλλαγών στο εργασιακό περιβάλλον. Είναι επιτακτική η ανανέωση των ειδικών γνώσεων - ικανοτήτων και η επαγγελματική ευελιξία.
4η Η εκπαίδευση πλέον είναι μια «δια βίου» υποχρέωση και μια διαδικασία που υπερβαίνει χρονικά και τοπικά όρια.
Αξιολογείστε την παρακάτω περίληψη που γράφτηκε στην τάξη:
Το κείμενο αναφέρεται στην αυτομόρφωση , στην εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας πυρήνα αποτελεί ο ίδιος ο άνθρωπος. Σ’ αυτή τη διαδικασία ο άνθρωπος δε λειτουργεί ατομικά, αλλά μέσα στο ευρύ κοινωνικό περιβάλλον. Η αυτομόρφωση επιτρέπει στον άνθρωπο να υιοθετεί ενεργητική στάση, ενώ άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα να επιλέγει το περιεχόμενο της εκπαίδευσής του. Αυτό που καθιστά αναγκαία την αυτομόρφωση είναι οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν μεταλλάξει το σκηνικό αγοράς εργασίας. Οι νέοι πλέον είναι υποχρεωμένοι να εκπαιδεύονται συνεχώς ενώ στερούνται τη δυνατότητα της μοναδικής επαγγελματικής ταυτότητας. Εν τέλει η εκπαίδευση δεν περιορίζεται στο χώρο και στον χρόνο όπως στο παρελθόν, αλλά «επεκτείνεται σε όλα τη διάρκεια της ζωής» του ανθρώπου. (λέξεις 112)
ΠΟΙΟΣ ΟΡΙΖΕΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ;
Πηγή: http://www.alfavita.gr/ank_b/ank18_5_10_923.php
Με αφορμή το θέμα της «Νεοελληνικής Γλώσσας» στις Πανελλαδικές, αλλά και τη συζήτηση που «άναψε», ας δούμε το ζήτημα και από μιαν άλλη σκοπιά.
Από το «Γηράσκω αεί διδασκόμενος» η έννοια της διαρκούς αναζήτησης της μάθησης ήταν ταυτισμένη όχι με την εύρεση ενός ή και περισσότερων επαγγελμάτων, όπως – πολύ περιοριστικά- το κείμενο της εξέτασης υπονοεί, αλλά με την αναζήτηση απαντήσεων σε θεμελιώδη ερωτήματα του ανθρώπου, διαδικασία που σήμανε την ανάπτυξη της Φιλοσοφίας στην ελληνική αρχαιότητα.
Επομένως, οι έννοιες της Αυτομόρφωσης και της Δια Βίου Μάθησης δεν ανήκουν σε κανέναν νέο εφευρέτη- μαθητευόμενο μάγο- πολιτικό- υπηρέτη διανοούμενο κ.λ.π.
Είναι λέξεις και έννοιες που ανήκουν σε όλη την ανθρωπότητα, στην πολιτική, στην εκπαίδευση, στο εργατικό κίνημα.
Ποια είναι η σημασία τους, όμως; Ποιο το περιεχόμενό τους; Έχουν διαφορετικό νόημα για μας τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές, τους εργαζόμενους; Χρειάζεται η Αυτομόρφωση και η Δια Βίου Μάθηση σε όλους εμάς ή καλύτερα να αφήσουμε σε κάποιους άλλους τον ορισμό, το περιεχόμενο, τη χρήση ή την κατάχρησή τους;
Η Αυτομόρφωση και η Δια Βίου Μάθηση, για τους σημερινούς αστούς πολιτικούς και δη για τους κυβερνώντες, φαίνεται ότι είναι μια εξατομικευμένη διαδικασία, υποχρεωτική, αναγκαστική έως και τιμωρητική, ταυτίζεται με τη δια βίου κατάρτιση, είναι εμπορευματοποιημένη, άμεσα συνδεδεμένη με τις λεγόμενες «ανάγκες της αγοράς» (δηλαδή το κέρδος…), με τις «αγορές» γενικώς, αποκλειστικά με το επάγγελμα, ρηχή, σύντομη, μιας χρήσης, χωρίς απαραίτητες βάσεις, εστιασμένη στις δεξιότητες που είναι χρήσιμες για άμεση εκμετάλλευση, αναλώσιμη, ως σύγχρονο καταναλωτικό προϊόν, όπως ακριβώς τα καινούρια πλυντήρια, που χαλάνε μέσα σε 1 χρόνο…
Η Αυτομόρφωση και η Δια Βίου Μάθηση για κάθε άνθρωπο, είναι μια διαρκής δυνατότητα για γνώση που πρέπει να προσφέρεται σε όλα τα μέλη της κοινωνίας, μια διαδικασία αποκαλυπτική, απελευθερωτική, αναγεννητική · μπορεί να είναι ταυτόχρονα συλλογική (να οργανώνεται, να καθορίζεται και να προσφέρεται συλλογικά, ανάλογα με τις ανάγκες της κοινωνίας) αλλά και ατομική ( με την έννοια της ατομικής επιλογής του καθένα, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του, αλλά και της αναμφισβήτητης προσπάθειας που χρειάζεται να καταβάλλει) · δωρεάν και δημόσια πρώτα από όλα στον αρχικό βασικό της κορμό, από το Νηπιαγωγείο ως και το Πανεπιστήμιο, για όλους, ουσιαστική, με γερές «βάσεις», που να αντιστοιχούν σε ένα κύριο σώμα σταθερών γνώσεων αλλά και νέων δεδομένων της επιστήμης, και όχι ύλη εξετάσεων για τα ΑΕΙ ή στεγνές εξειδικευμένες γνώσεις για πρόωρη εργασία / μαθητεία. Τυπική και άτυπη, οργανωμένη και ανοιχτή, συλλογική και ατομική. Προϋπόθεση για τη διερεύνηση και την κατάκτησή της -εκτός της οικονομικής δυνατότητας- ο ελεύθερος χρόνος, έξω από την εργασία.
Η μεγάλη διαφορά, λοιπόν, είναι καταρχήν στο περιεχόμενο των όρων: οι μεν μιλάνε για τις ανάγκες της αγοράς, οι δε (εμείς) για τις ανάγκες της κοινωνίας.
Χρειάζεται, επομένως, να επαναπροσδιορίσουμε άμεσα τους όρους αυτούς και να τους δώσουμε το δικό μας περιεχόμενο, να τους εντάξουμε στις διεκδικήσεις μας, όπως έγινε και με τις λέξεις ελευθερία, παιδεία, δικαιοσύνη, ισότητα. Να μην τους αφήσουμε στους πολιτικούς που τις εκμεταλλεύονται, στα «αφεντικά» που τις καθορίζουν (αγορές) και σε όσους τους υπηρετούν (προσαρμοσμένους διανοούμενους).
Το σημαντικότερο που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι και η Αυτομόρφωση και η Δια Βίου Μάθηση είναι η Γνώση, ο έλεγχος της οποίας δεν μπορεί να αφεθεί στις αγορές. Η κοινωνία πρέπει να έχει τον έλεγχο. Όχι η αγορά!
Όταν, λοιπόν, η έννοια Αυτομόρφωση ταυτίζεται στο θέμα των Πανελλαδικών με τη Δια Βίου Μάθηση και ειδικά με την απόκτηση δεξιοτήτων για την προσαρμογή στην αγορά εργασίας, καταλαβαίνουμε ότι στην καλύτερη περίπτωση έχουμε έναν περιορισμό και στη χειρότερη μια συνειδητή διαστρέβλωση των όρων, ένα «στραμπούληγμα», για να χωρέσουν σε συγκεκριμένες προεπιλεγμένες πολιτικές. Γιατί, σίγουρα, ένας πολίτης δεν αυτομορφώνεται για την αγορά και (μόνο για ) το επάγγελμα. Ένας πολίτης αυτομορφώνεται για να βρει το δικό του μονοπάτι μέσα στον κόσμο, μέσα στα πλαίσια της κοινωνίας που ζει, μέσα στις ομάδες/ συλλογικότητες που ανήκει: για να βρει απαντήσεις σε θεμελιακά ερωτήματα για τη ζωή και τον κόσμο, να επικοινωνήσει, να αγαπήσει, να χαρεί, να εργαστεί, να διεκδικήσει, να δημιουργήσει, τελικά για να ζήσει, κι όχι μόνο να επιβιώσει ατομικά στην εργασία του!
Τα ιστορικά παραδείγματα της χρήσης της αυτομόρφωσης στο πολιτικό, εργατικό, δημιουργικό επίπεδο είναι πάρα πολλά, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και σήμερα αλλά και στο παρελθόν.
Αυτομόρφωση και Δια Βίου Μάθηση δεν είναι τα αντιμαθήματα των πανεπιστημίων, των συλλογικοτήτων γύρω από θέματα όπως το εργατικό και φοιτητικό κίνημα, η τρομοκρατία, το καθηγητικό κατεστημένο ή τα ναρκωτικά που οργανώνονται από φοιτητές για φοιτητές, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, έξω από το κανονισμένο πρόγραμμα των πανεπιστημιακών τους μαθημάτων;
Αυτομόρφωση και Δια Βίου Μάθηση δεν είναι τα «πέτρινα πανεπιστήμια» που οργάνωσαν οι πολιτικοί εξόριστοι στις εξορίες του 20ου αιώνα για να αντισταθμίσουν όχι μόνο την παντελή έλλειψη των βασικών γνώσεων ενός τυπικού συστήματος αλλά και τις ουσιαστικές γνώσεις για την ίδια τη ζωή και το κίνημα;
Ας ανοίξουμε κι άλλο το θέμα και ας πάρουμε στα χέρια μας το περιεχόμενό του!
Βίκυ Κοτρίκλα
Φιλόλογος
Μάστερ στη Δια Βίου Μάθηση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου