Παιδεία - Εκπαίδευση

Ι. Οι όροι

Πηγή: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής Α.Π.Θ. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, [Ιδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη], Θεσσαλονίκη 1998

εκπαίδευση η : η καλλιέργεια, με συστηματική διδασκαλία και άσκηση σε ειδικά ιδρύματα (σχολεία κ.ά.), των διανοητικών και σωματικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων των ατόμων, κυρίως των παιδιών και των νέων, για να μπορέσουν να ασκήσουν κάποιες επαγγελματικές ή άλλες δραστηριότητες: Γενική / ειδική / θεωρητική / πρακτική / δημόσια / ιδιωτική ~. Στοιχειώδης / μέση / ανώτερη / ανώτατη ~. Bαθμίδες της εκπαίδευσης. Πρωτοβάθμια / δευτεροβάθμια / τριτοβάθμια ~. Προσχολική ~, των νηπίων. Άρτια / ταχύρρυθμη / διαρκής ~. ~ υψηλού επιπέδου. O εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης. Ίση και δωρεάν ~ για όλους. Eπαγγελματική / τεχνική ~. || H ~ των υπαλλήλων στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές θα κρατήσει τρεις μήνες. || (στρατ.): Στρατιωτική ~. Bασική ~, η εκπαίδευση των νεοσυλλέκτων. Kέντρο Eκπαίδευσης (νεοσυλλέκτων). Στρατιωτικές μονάδες πρώτου / δεύτερου / τρίτου κύκλου εκπαιδεύσεως. [λόγ. εκπαιδεύ(ω) -σις > -ση]

μάθηση η : απόκτηση γνώσεων: Kίνητρα / στάδια / προβλήματα της μάθησης. Tο βιβλίο αυτό έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τη νεολαία που διψούσε για ~. (έκφρ.) η επανάληψη* είναι μητέρα της μαθήσεως / (απαρχ.) η επανάληψις* είναι μήτηρ πάσης μαθήσεως. || (ψυχ.): Aσφαλής / γόνιμη / δημιουργική ~. [λόγ. < αρχ. μάθη(σις) -ση]

μόρφωση η : (χωρίς πληθ.) : α. πνευματική και ψυχική καλλιέργεια: Άνθρωπος με / χωρίς ~. Tο επίπεδο μόρφωσης κάθε ανθρώπου / λαού. β. κατοχή γνώσεων: Bαθιά / πλατιά / επιφανειακή ~. Γενική / επαγγελματική ~. Φιλοσοφική / ιστορική / φιλολογική / καλλιτεχνική / κοινωνική ~. [λόγ. < ελνστ. μόρφω(σις) `σχηματισμός΄ -ση σημδ. γερμ. Bildung]

παιδεία η : 1.πνευματική καλλιέργεια· μόρφωση, κουλτούρα: Aνθρωπιστική ~. Έλλειψη παιδείας. (λόγ. έκφρ.) θύραθεν ~. άμοιροι παιδείας. 2. εκπαίδευση: Yπουργείο Eθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Oι κρατικές δαπάνες για την ~. «Ψωμί, Παιδεία, Eλευθερία», κεντρικό σύνθημα της φοιτητικής εξέγερσης του 1973. [λόγ.: 1: αρχ. παιδεία· 2: σημδ. γαλλ. éducation (nationale)]

ΙΙ. Αντίλογος

[ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ ] Οι αριστούχοι και οι «άλλοι»

Του Χρήστου Κάτσικα xkatsikas@xkatsikas.gr
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: 22 Σεπτεμβρίου 2009

Ένα μεγάλο χάσμα έχει δημιουργηθεί στις σχολικές τάξεις τα τελευταία χρόνια όσον αφορά τις επιδόσεις των μαθητών. Χάσμα που αναδείχθηκε ιδιαίτερα στα αποτελέσματα των τελευταίων Πανελλαδικών Εξετάσεων, όπου καταγράφηκε το μεγαλύτερο ποσοστό αριστούχων την ίδια στιγμή που ένας στους τρεις υποψηφίους έγραψε κάτω από τη βάση και από αυτούς περισσότεροι από τους μισούς έδωσαν σχεδόν λευκή κόλλα! Άλογα κούρσας και ουραγοί!

Τι συμβαίνει; Σαν να αντανακλά η κίνηση των βάσεων την ίδια την κοινωνία. Μια κοινωνία όπου οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι. Και στη μέση σμπαραλιασμένα τα μεσαία στρώματα. Από την άλλη φαίνεται καθαρά ότι έχει συντελεστεί αθέατα αλλά σταθερά μια σημαντική αλλαγή στους υποψηφίους. Δίπλα στα «άλογα κούρσας» με τα 18άρια και τα 19άρια που τινάζουν τις βάσεις στον αέρα διαμορφώνονται οι ουραγοί, μια μεγάλη ομάδα (ίσως η μεγαλύτερη μετά τη μεταπολίτευση) παιδιών, κυρίως από τα λαϊκά στρώματα (γόνοι αγροτών, εργατών, μικροϋπαλλήλων κ.λπ.), οι οποίοι έχουν γυρίσει την πλάτη στη σχολική εκπαίδευση σαν απάντηση στο γεγονός ότι η τελευταία δεν έχει έχει πλέον να τους προσφέρει αυτό που απλόχερα, στο πεδίο των επαγγελματικών προοπτικών, πρόσφερε στο παρελθόν.

Πριν από περίπου 30 χρόνια, την ακαδημαϊκή χρονιά 1981/82, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της συντριπτικής πλειονότητας των φοιτητών/τριών, στην ερώτηση «Νομίζετε ότι στη σημερινή ελληνική κοινωνία τα άτομα έχουν τη δυνατότητα να μεταπηδούν σε μια κοινωνική τάξη ανώτερη από αυτή στην οποία βρίσκονται οι γονείς τους;» η καταφατική απάντηση συγκέντρωσε συνολικά το 95% των φοιτητών/τριών.

Πρόκειται, βέβαια, για πεποίθηση που «χρώσταγε» τα οικοδομικά υλικά του σχηματισμού της σε εκείνη την περίοδο (και ακόμη προγενέστερα) στην οποία, πράγματι, η εκπαίδευση διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στην ένταξη εκατοντάδων χιλιάδων νέων από όλα τα κοινωνικά στρώματα στις πολλαπλές νέες θέσεις εργασίας που «αναφύονταν» κατά χιλιάδες τόσο με το «άνοιγμα» του δημόσιου τομέα όσο και με τη διόγκωση του τριτογενούς τομέα, των υπηρεσιών κ.λπ. Οι πανεπιστημιακοί τίτλοι και τα διπλώματα αποκτούν την ίδια περίοδο τη λειτουργία που είχαν παλαιότερα οι «τίτλοι ευγενείας» για την κατάληψη μιας ευνοημένης επαγγελματικής θέσης και φυσικά μαγνητίζουν ιδιαίτερα εκείνα τα τμήματα του πληθυσμού που προσπαθούν να σπρώξουν τα παιδιά τους- μέσω της εκπαίδευσης- στην άλλη πλευρά του λόφου, εκεί όπου απουσιάζει η χειρωνακτική εργασία, η ανασφάλεια και τα χαμηλά εισοδήματα.

Η εκπαίδευση για τους φτωχούς και μεσαίους αγρότες της εποχής ήταν μια επένδυση για τα παιδιά τους προστατευμένη από τον πληθωρισμό που φλόγιζε την ελπίδα να τα δουν να περνάνε στην αντίπερα όχθη, στα μεσαία και ανώτερα στρώματα. «Να φύγει», «να σπουδάσει», «να γίνει δάσκαλος, γιατρός, καθηγητής, δημόσιος υπάλληλος», «χορτάρι να βοσκήσω, αλλά να σπουδάσει». Η ιδεολογία της κοινωνικής ανόδου αποκτά αυτήν την περίοδο μια άνευ προηγουμένου εμβέλεια.
Είκοσι οκτώ χρόνια αργότερα, σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει σημαντικά. Μιλάμε για ανατροπή στις καταστάσεις, στα δεδομένα και στις πεποιθήσεις. Το «κλειδί του παραδείσου», το Πανεπιστήμιο, που την προηγούμενη περίοδο πρόβαλε σαν το σκαλοπάτι που έπρεπε να ανέβουν τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών για να «αποκατασταθούν εξασφαλιστούν», δεν υπάρχει πια. Τα πτυχία έχουν χάσει την αποτελεσματικότητα που είχαν στο παρελθόν ως μέσα επαγγελματικής προώθησης, καθώς η ολοένα και αυξανόμενη ανεργία «σαρώνει» όλων των ειδών τους τίτλους, ιδιαίτερα όταν δεν συνοδεύονται από υψηλή καταγωγή, «δίκτυο σχέσεων- γνωριμιών» και «κληρονομικά δικαιώματα».

Ακόμη παραπέρα. Σε αντίθεση με το παρελθόν, όχι μόνο το παιδί μιας εργατικής ή αγροτικής οικογένειας με το πτυχίο της Φιλολογίας ή κάποιου Τμήματος του Παντείου ή της Νομικής δεν έχει εγγυημένη επαγγελματική προοπτική, αλλά και το παιδί μιας οικογένειας εκπαιδευτικών ή δημοσίων υπαλλήλων ή μικροεμπόρων με το πτυχίο στο χέρι είναι πιθανόν να έχει καθοδική κοινωνική κινητικότητα, να βρεθεί δηλαδή σε χειρότερη θέση επαγγελματικά, κοινωνικά, οικονομικά από τους γονείς του, οι οποίοι είχαν πετύχει ανοδική κοινωνική τροχιά στην προηγούμενη γενιά.
Είναι απαραίτητο να σημειώσουμε εδώ ότι αυτή η πραγματικότητα σημαίνει και την αναίρεση οποιασδήποτε εγγυημένης δυνατότητας ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας μέσα από την πρόσβαση στον εκπαιδευτικό μηχανισμό, γεγονός που οδηγεί στη σταδιακή διάλυση των παραδοσιακών αντιλήψεων που συγκροτούνταν γύρω από τον εκπαιδευτικό μηχανισμό. Ακυρώνεται έτσι ένα ολόκληρο φάσμα κοινωνικών προσδοκιών, συγκροτημένο εδώ και αρκετές δεκαετίες για τη δυνατότητα εργασιακής απασχόλησης μέσα από την πρόσβαση στην εκπαίδευση και τα διαπιστευτήριά της. Οι προσδοκίες, βέβαια, αυτές την τελευταία 15ετία δέχθηκαν απανωτά χτυπήματα από την εργασιακή αβεβαιότητα, την ετεροαπασχόληση, υποαπασχόληση, μισθολογική υποβάθμιση.

ΧΑΘΗΚΕ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ

Το «κλειδί του παραδείσου», το Πανεπιστήμιο, που πριν από 30 χρόνια πρόβαλε σαν το σκαλοπάτι που έπρεπε να ανέβουν τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών για να «αποκατασταθούν - εξασφαλιστούν», δεν υπάρχει πια

Τρόποι Πειθούς - Επίκληση στη Λογική

ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ – ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ

H πειθώ επιδιώκεται με επίκληση:

• στη λογική,
• στο συναίσθημα,
• στο ήθος [στην αυθεντία].

Τρόπος πειθούς: Επίκληση στη λογική - Μέσα πειθούς :

1. Επιχειρήματα  - συλλογισμοί

2. Τεκμήρια

• αποδείξεις
• παραδείγματα
• στατιστικά στοιχεία
• πορίσματα ερευνών
• εμπειρικές αλήθειες
• παραθέματα
• μαρτυρίες
• γεγονότα (ιστορικά κ.ά.)

ΟΡΙΣΜΟΙ – ΕΝΝΟΙΕΣ

Επιχείρημα ονομάζεται ένα οργανωμένο σύνολο λογικών προτάσεων – κρίσεων (προκείμενες) από τις οποίες προκύπτει ένα λογικό συμπέρασμα.

Συλλογισμός ονομάζεται η διαδικασία ή η μέθοδος με την οποία καταστρώνεται ένα επιχείρημα.

Ένας ολοκληρωμένος συλλογισμός αποτελείται από τρία βασικά μέρη:

• Τη μείζονα προκείμενη
• την ελάσσονα προκείμενη και
• το συμπέρασμα.

Προκείμενες είναι προτάσεις, κρίσεις, υποθέσεις, ερωτήματα

Συμπέρασμα είναι πρόταση / περίοδος στην αποδοχή της οποίας καταλήγουν οι

προκείμενες. Είναι δηλαδή το λογικό επακόλουθο των προκείμενων.

Οι συλλογισμοί της λογικής έχουν μορφή καθαρά τυπική, στεγνή και σύντομη, περιέχουν μόνο προτάσεις-κρίσεις.

Τα επιχειρήματα σ’ ένα κείμενο έχουν ανάπτυξη, σύνταξη και διατύπωση πολυποίκιλη.

Το επιχείρημα, λοιπόν, εμπεριέχει συλλογισμό ή σειρά συλλογισμών για τη στήριξη ή την ανατροπή μιας θέσης.

Ασκήσεις περίληψης

Το κείμενο των Πανελλαδικών Εξετάσεων 2010 στη Νεοελληνική Γλώσσα

Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος, έχοντας επίγνωση των αναγκών και των επιθυμιών του, καλείται να συμβάλει αποφασιστικά στην πορεία της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής του κατάρτισης. Σε αυτή την ατομική, και πολλές φορές εξαιρετικά δύσκολη, πορεία κατάκτησης νέων γνώσεων, δεν ενεργεί μόνος του, όπως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε με βάση το πρώτο συνθετικό της λέξης αυτο-μόρφωση. Ο άνθρωπος δεν δραστηριοποιείται μέσα σε ένα κοινωνικό κενό, αλλά μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Βρίσκεται δηλαδή σε συνεχή επικοινωνία με τους άλλους, σε επαφή και ανταλλαγή με τους επίσημους ή ανεπίσημους εκπαιδευτικούς θεσμούς, με ποικίλους οργανισμούς και κέντρα κατάρτισης, ακόμη και όταν οι νέες τεχνολογίες του επιτρέπουν να μαθαίνει και να εργάζεται σε φυσική απόσταση από τους άλλους.

Με αυτή την έννοια, οι διαδικασίες και οι πρακτικές αυτομόρφωσης στη σημερινή εποχή δεν σημαίνουν την απουσία των άλλων, θεσμών και ατόμων, ούτε την κοινωνική απομόνωση του καθενός ατόμου, αλλά την ενεργητική στάση του, αφού το ίδιο αποφασίζει, άλλοτε αυτοβούλως και άλλοτε κάτω από την πίεση συγκεκριμένων αναγκών, να εκπαιδευθεί. Η ενεργητική στάση συνίσταται στο ότι ο άνθρωπος καλείται να διαμορφώσει μαζί με τους άλλους συμμετέχοντες (οργανισμούς, εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενους) το περιεχόμενο, τη διαδικασία και τους τρόπους της εκπαίδευσής του.

Όμως οι πρωταρχικοί παράγοντες που καθιστούν την αυτομόρφωση αναγκαία για τα άτομα των σύγχρονων κοινωνιών είναι οι νέες επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις και οι συνεπακόλουθες μεταμορφώσεις της αγοράς εργασίας. Μία από τις συνέπειες αυτών των αλλαγών είναι ότι πολλά επαγγέλματα χάνουν γρήγορα την αξία και τη χρησιμότητά τους, ενώ οι γνώσεις και οι δεξιότητες που τα άτομα κατέκτησαν στα πρώτα στάδια της ζωής τους καθίστανται ανεπαρκείς για το παρόν και το μέλλον. Η συνολική τεχνολογική αναδιάρθρωση της εργασιακής δραστηριότητας στερεί όλο και περισσότερο στα άτομα τη δυνατότητα να διατηρούν μία και μοναδική επαγγελματική ταυτότητα σε όλη τη διάρκεια της ενεργού ζωής τους. Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα από τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες αυτής της κατάστασης για τα άτομα, οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους. Το γεγονός αυτό επιβάλλει στα άτομα να κατακτούν διαρκώς γνώσεις, να ανανεώνουν τις δεξιότητές τους, να αποκτούν γρήγορα νέες ειδικεύσεις, δηλαδή, να εκπαιδεύονται συνεχώς.

Η εκπαίδευση δεν νοείται πια ως η απλή, κανονιστική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες γενιές στις νεότερες, όπως την όριζε ο E. Durkheim κατά τον 19ο αιώνα. Και τούτο επειδή, τόσο το περιεχόμενο της εκάστοτε εκπαιδευτικής πράξης όσο και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτήν, αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, τα δύο φύλα και τις διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων, γεγονός που παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες πρακτικές της καθημερινής ζωής. Η εκπαιδευτική πράξη καθίσταται επομένως μια διαδικασία που δεν περιορίζεται στο χώρο (το σχολείο) και το χρόνο (περίοδος της νεότητας), αλλά επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και πέραν των σχολικών τειχών.

Αλεξάνδρα Κορωναίου, Εκπαιδεύοντας Εκτός Σχολείου, 2002 (Διασκευή) 

Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).

Θέμα:         Η έννοια της αυτομόρφωσης και η αναγκαιότητά της.

Μια πρόταση για Πλαγιότιτλους

1^η Ορισμός της αυτομόρφωσης [«σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία με κινητήρια δύναμη τον ίδιο τον άνθρωπο»]. Το άτομο δραστηριοποιείται σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της παιδείας και των νέων τεχνολογιών. 2^η Το άτομο συμμετέχει και συνδιαμορφώνει την εκπαιδευτική του πορεία με τους κοινωνικούς φορείς.

3^η Υπάρχει ανάγκη της «δια βίου» εκπαίδευσης λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης και των αλλαγών στο εργασιακό περιβάλλον. Είναι επιτακτική η ανανέωση των ειδικών γνώσεων - ικανοτήτων και η επαγγελματική ευελιξία.

4^η Η εκπαίδευση πλέον είναι μια «δια βίου» υποχρέωση και μια διαδικασία που υπερβαίνει χρονικά και τοπικά όρια.

Αξιολογείστε την παρακάτω περίληψη που γράφτηκε στην τάξη:

Το κείμενο αναφέρεται στην αυτομόρφωση , στην εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας πυρήνα αποτελεί ο ίδιος ο άνθρωπος. Σ’ αυτή τη διαδικασία ο άνθρωπος δε λειτουργεί ατομικά, αλλά μέσα στο ευρύ κοινωνικό περιβάλλον. Η αυτομόρφωση επιτρέπει στον άνθρωπο να υιοθετεί ενεργητική στάση, ενώ άλλοτε  άμεσα και άλλοτε έμμεσα να επιλέγει το περιεχόμενο της εκπαίδευσής του. Αυτό που καθιστά αναγκαία την αυτομόρφωση είναι οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν μεταλλάξει το σκηνικό αγοράς εργασίας. Οι νέοι πλέον είναι υποχρεωμένοι να εκπαιδεύονται συνεχώς ενώ στερούνται τη δυνατότητα της μοναδικής επαγγελματικής ταυτότητας. Εν τέλει η εκπαίδευση δεν περιορίζεται στο χώρο και στον χρόνο όπως στο παρελθόν, αλλά «επεκτείνεται σε όλα τη διάρκεια της ζωής» του ανθρώπου.  (λέξεις 112)

ΠΟΙΟΣ ΟΡΙΖΕΙ  ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΜΟΡΦΩΣΗ  ΚΑΙ  ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ;

Πηγή: http://www.alfavita.gr/ank_b/ank18_5_10_923.php

Με αφορμή το θέμα της «Νεοελληνικής Γλώσσας» στις Πανελλαδικές, αλλά και τη συζήτηση που «άναψε», ας δούμε το ζήτημα και από μιαν άλλη σκοπιά.

Από το «Γηράσκω αεί διδασκόμενος» η έννοια της διαρκούς αναζήτησης της μάθησης ήταν ταυτισμένη όχι με την εύρεση ενός ή και περισσότερων επαγγελμάτων, όπως – πολύ περιοριστικά-  το κείμενο της εξέτασης υπονοεί, αλλά με την αναζήτηση απαντήσεων σε θεμελιώδη ερωτήματα του ανθρώπου, διαδικασία που σήμανε την ανάπτυξη της Φιλοσοφίας στην ελληνική αρχαιότητα.

Επομένως, οι έννοιες της Αυτομόρφωσης και της Δια Βίου Μάθησης δεν ανήκουν σε κανέναν νέο εφευρέτη- μαθητευόμενο μάγο- πολιτικό- υπηρέτη διανοούμενο  κ.λ.π.

Είναι λέξεις  και έννοιες  που ανήκουν σε όλη την ανθρωπότητα, στην πολιτική, στην εκπαίδευση, στο εργατικό κίνημα. 

Ποια είναι η σημασία τους, όμως; Ποιο το περιεχόμενό τους; Έχουν διαφορετικό νόημα για μας τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές, τους εργαζόμενους; Χρειάζεται η Αυτομόρφωση και η Δια Βίου Μάθηση σε όλους εμάς  ή καλύτερα να  αφήσουμε σε κάποιους άλλους  τον ορισμό, το περιεχόμενο, τη χρήση ή την κατάχρησή τους;

Η Αυτομόρφωση και η Δια Βίου Μάθηση,  για τους σημερινούς αστούς  πολιτικούς και δη για τους κυβερνώντες, φαίνεται ότι είναι μια εξατομικευμένη διαδικασία, υποχρεωτική, αναγκαστική έως και τιμωρητική, ταυτίζεται με τη δια βίου κατάρτιση, είναι εμπορευματοποιημένη, άμεσα συνδεδεμένη με τις λεγόμενες «ανάγκες της αγοράς» (δηλαδή το κέρδος…), με τις «αγορές» γενικώς, αποκλειστικά με το επάγγελμα, ρηχή, σύντομη,  μιας χρήσης, χωρίς απαραίτητες βάσεις, εστιασμένη στις δεξιότητες που είναι χρήσιμες για άμεση εκμετάλλευση, αναλώσιμη, ως σύγχρονο καταναλωτικό προϊόν, όπως ακριβώς τα καινούρια πλυντήρια, που χαλάνε μέσα σε 1 χρόνο…

  Η Αυτομόρφωση  και η Δια Βίου Μάθηση  για κάθε άνθρωπο, είναι μια διαρκής δυνατότητα για γνώση που πρέπει να προσφέρεται σε όλα τα μέλη της κοινωνίας, μια διαδικασία αποκαλυπτική, απελευθερωτική, αναγεννητική · μπορεί να είναι ταυτόχρονα συλλογική (να οργανώνεται, να καθορίζεται και να προσφέρεται συλλογικά, ανάλογα με τις ανάγκες της κοινωνίας) αλλά  και ατομική ( με την έννοια της ατομικής επιλογής του καθένα, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του, αλλά και της αναμφισβήτητης προσπάθειας που χρειάζεται να καταβάλλει) · δωρεάν και δημόσια πρώτα από όλα στον αρχικό βασικό της κορμό,  από το Νηπιαγωγείο ως και το Πανεπιστήμιο, για όλους, ουσιαστική, με γερές  «βάσεις»,  που να αντιστοιχούν σε ένα  κύριο σώμα σταθερών γνώσεων  αλλά και νέων δεδομένων της επιστήμης, και όχι  ύλη εξετάσεων για τα ΑΕΙ ή  στεγνές εξειδικευμένες γνώσεις για πρόωρη εργασία / μαθητεία. Τυπική και άτυπη, οργανωμένη και ανοιχτή, συλλογική και ατομική. Προϋπόθεση για τη διερεύνηση και την  κατάκτησή της -εκτός της οικονομικής δυνατότητας-  ο ελεύθερος χρόνος, έξω από την εργασία.

  Η μεγάλη διαφορά, λοιπόν, είναι καταρχήν στο περιεχόμενο των όρων:  οι μεν μιλάνε για τις ανάγκες της αγοράς, οι δε (εμείς) για τις ανάγκες της κοινωνίας.

Χρειάζεται, επομένως, να επαναπροσδιορίσουμε άμεσα τους όρους αυτούς και να τους δώσουμε το δικό μας περιεχόμενο, να τους εντάξουμε στις διεκδικήσεις μας, όπως έγινε και με τις λέξεις ελευθερία, παιδεία, δικαιοσύνη, ισότητα. Να μην τους αφήσουμε στους πολιτικούς που τις εκμεταλλεύονται, στα «αφεντικά» που τις καθορίζουν (αγορές) και σε όσους τους υπηρετούν (προσαρμοσμένους διανοούμενους).

Το σημαντικότερο που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι και η Αυτομόρφωση  και η Δια Βίου Μάθηση είναι η  Γνώση, ο έλεγχος της οποίας δεν μπορεί να αφεθεί στις αγορές. Η κοινωνία πρέπει να έχει τον έλεγχο. Όχι η αγορά!

 Όταν, λοιπόν, η έννοια Αυτομόρφωση ταυτίζεται στο θέμα των Πανελλαδικών με τη Δια Βίου Μάθηση και ειδικά με την απόκτηση δεξιοτήτων για την προσαρμογή στην αγορά εργασίας, καταλαβαίνουμε ότι στην καλύτερη περίπτωση έχουμε έναν περιορισμό και στη χειρότερη μια συνειδητή διαστρέβλωση των  όρων, ένα «στραμπούληγμα»,  για να χωρέσουν σε συγκεκριμένες προεπιλεγμένες πολιτικές.  Γιατί, σίγουρα, ένας πολίτης δεν αυτομορφώνεται για την αγορά και  (μόνο για ) το επάγγελμα. Ένας πολίτης αυτομορφώνεται για να βρει το δικό του μονοπάτι μέσα στον κόσμο, μέσα στα πλαίσια της κοινωνίας που ζει,  μέσα στις ομάδες/ συλλογικότητες που ανήκει: για να βρει απαντήσεις σε θεμελιακά ερωτήματα για τη ζωή και τον κόσμο, να επικοινωνήσει, να αγαπήσει, να χαρεί, να εργαστεί, να διεκδικήσει, να δημιουργήσει, τελικά για να ζήσει, κι όχι μόνο να επιβιώσει ατομικά στην εργασία του!

  Τα ιστορικά  παραδείγματα της  χρήσης της αυτομόρφωσης στο πολιτικό, εργατικό, δημιουργικό επίπεδο είναι πάρα πολλά, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό,  και σήμερα αλλά και στο παρελθόν.

 Αυτομόρφωση και Δια Βίου Μάθηση δεν  είναι τα αντιμαθήματα των πανεπιστημίων, των συλλογικοτήτων γύρω από  θέματα όπως το εργατικό και φοιτητικό κίνημα, η τρομοκρατία, το καθηγητικό κατεστημένο ή τα ναρκωτικά  που οργανώνονται από φοιτητές για φοιτητές,  τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, έξω από το κανονισμένο πρόγραμμα των πανεπιστημιακών τους μαθημάτων;

 Αυτομόρφωση και Δια Βίου Μάθηση δεν είναι τα «πέτρινα πανεπιστήμια» που οργάνωσαν οι πολιτικοί εξόριστοι στις εξορίες του 20ου αιώνα για να αντισταθμίσουν όχι μόνο την παντελή έλλειψη των βασικών γνώσεων ενός τυπικού συστήματος αλλά και τις ουσιαστικές γνώσεις για την ίδια τη ζωή και το κίνημα;

 Ας ανοίξουμε κι άλλο το θέμα και ας πάρουμε στα χέρια μας το περιεχόμενό του!

Βίκυ Κοτρίκλα

Φιλόλογος

Μάστερ στη Δια Βίου Μάθηση